Het Failed Back Surgery Syndrome (FBSS) en het Failed Neck Surgery Syndrome (FNSS) zijn veelvormige beelden, meestal gedefinieerd als persisterende pijnklachten na eerdere nek- of rugchirurgie. Oudere termen zoals het “postlaminectomie syndroom” zijn onjuist aangezien er tegenwoordig vele andere operatieve technieken worden toegepast naast enigerlei vorm van laminectomie.
Met de termen FBSS en FNSS wordt het beeld bedoeld van patiënten die een- of meermalen nek- of rugchirurgie hebben ondergaan; geen pijnvermindering hiervan hebben ondervonden dan wel binnen een jaar opnieuw vergelijkbare pijnklachten hebben en geen overtuigend chirurgisch succesvol behandelbaar onderliggend probleem hebben waarbij tevens in aanmerking wordt genomen dat de kans op succes duidelijk afneemt bij herhaalde chirurgie. Schattingen wisselen sterk. Tot 40% van het aantal geopereerde patiënten wordt gemeld.
Het “failed” in de diagnoses FBSS en FNSS slaat niet op eventueel falen van de operateur zoals door een verkeerde operatie-indicatie, -techniek of -niveau maar op het niet behalen van het beoogde doel van de wervelkolom operatie bij afwezigheid van een chirurgisch behandelbare oorzaak. Wellicht is de naam “Post surgical pain syndrome” daarom een betere keus. De termen FBSS / FNSS zijn echter dermate wijd verspreid dat toch hiervoor gekozen is.
Uit operatieve literatuur blijkt dat 80 % van de patiënten tevreden zijn na hun eerste operatie. Een tweede ingreep voor dezelfde aandoening leidt slechts tot 30 % succes, een 3e ingreep opnieuw voor dezelfde aandoening leidt slechts tot 15 % succes en een 4e ingreep leidt slechts tot 5% succes. Het lijkt verstandig om operatief behandelbare problemen, ook indien er eerder operaties hebben plaatsgevonden waardoor de kans op succes lager wordt ingeschat, niet tot FBSS te rekenen. Dit om verwarring te voorkomen.
De oorzaak van de klachten is divers en kan slechts zelden met volledige zekerheid worden aangetoond. Er kan een eerste onderscheid worden gemaakt tussen patiënten waarbij geen duidelijke operatie-indicatie bestond en patiënten waarbij wel een operatie-indicatie bestond maar er op enigerlei wijze toch nog – of wederom – klachten bestaan. Aanwijzingen dat bepaalde factoren een rol spelen zijn er duidelijk wel. De volgende oorzaken worden onderscheiden: 1) rest HNP of recidief HNP; 2) zenuwschade; 3) kanaalstenose; 4) postoperatieve infectie; 5) littekenweefsel of/en verklevingen in de epidurale ruimte. Verder zijn er uitgebreide aanwijzingen dat bepaalde psychologische en omgevingsfactoren zoals roken een rol spelen bij de kans op ontstaan van FBSS of FNSS.
Opties ter behandeling zijn pijneducatie, medicatie, TENS, epidurale infiltratie, epidurale adhesiolyse (Racz), Esketamine infuustherapie, gepulseerde stroom (PRF) t.h.v. de betrokken zenuwen, PRF of continue stroom (RF) t.h.v. de betrokken facetgewrichten, revalidatie en langdurige paramedische begeleiding.